سینوس چیست؟
سینوسها حفرههایی خالی هستند که درون استخوانهای صورت قرار دارند. سطح داخلی سینوسها با غشاهای مخاطی پوشیده شدهاند و سینوسهای اطراف بینی (paranasal) هریک توسط مجرایی به بینی راه پیدا میکنند. سینوسهای پارانازال هشت عدد هستند، چهار عددِ سمت راست و چهار عدد سمت چپ که شامل سینوسهای پیشانی (فرونتال) و پرویزنی (اتموئید) و فکی (ماگزیلاری) و شبپرهای (اسفنوئید) می باشد.
مقدمه
در انسان، تنها مسیر تنفسی فیزیولوژیک از طریق بینی است. تنفس از راه دهان غیر طبیعی است. بینی علاوه بر گرم کردن، مرطوب کردن و پاک کردن هوای دمی، یک وظیفه محافظت کننده بسیار کار آمد در برابر عوامل محیطی دارد . اساس این مکانیسم دفاعی، دستگاه موکوسی مژکی است، یعنی ترکیب عملکردی لایه ترشحی و مژک های اپی تلیوم تنفسی که به وسیله آن ها ،لایه ترشحی کولوییدی، پیوسته از سوراخ های قدامی بینی به سمت سوراخ های خلفی رانده می شود .
آناتومی حفره های بینی
حفره بینی با دو نوع سطح پوشاننده پوشیده شده است : لایه تنفسی و لایه بویایی که سلول های این نوع پوشش از نوع استوانه ای مژکدار می باشد. لایه بویایی نوعی پوشش درون حفره ی بینی می باشد که با حس بویایی ارتباط دارد. لایه تنفسی یک نوع اپی تلیوم است که بخش عمده حفرات بینی و قسمت هدایتی سیستم تنفسی را مفروش میکند. این لایه به منظور مرطوب کردن و حفاظت از راههای هوایی به کار میرود، همچنین به عنوان یک سد در برابر عوامل بیماری زا (پاتوژن) و ذرات خارجی از ایجاد عفونت و آسیب بافتی جلوگیری میکند.
کارکرد سینوس ها در بینی
بینی عضو مرکزی صورت است که کار تنفس و بویایی را انجام می دهد. بینی از یک سری غضروف ها، استخوان ها، پوست، عضله و مخاط داخلی تشکیل شده است. دو حفره بینی، بالاترین قسمت دستگاه تنفس می باشند و گیرنده های بویایی هم در درون آنها قرار دارند. این حفره توسط یک دیواره یا تیغه غضروفی استخوانی که سپتوم نام دارد از هم جدا می شوند. حفرات بینی در انتها به حلق راه دارند و ترشحات بینی را وارد حلق و گلو می شوند. حفرات بینی از دو طرف به سینوس ها مرتبط می شوند. سینوس ها حفرات توخالی درون استخوان های صورت و جمجمه هستند که باعث سبک شدن جمجمه و همچنین بهتر شدن کیفیت صدای انسان موقع تکلم می شوند. سینوس ها از مخاط پوشیده شده اند و ترشحات آن ها وارد بینی می شود.
آناتومی سینوس ها
قسمت خارجی بینی، از استخوان های بینی و قسمتهایی از استخوان صورت (استخوان پیشانی و استخوان فک بالا) تشکیل شده و در دو طرف هم به استخوان های کاسه چشم متصل می شود. غضروف های بینی شامل غضروف های طرفی بالایی ، غضروف های طرفی پایینی و غضروف تیغه بینی (سپتوم) می باشند. در داخل حفرات بینی در طرفین شاخک های بینی (توربینیت ها) وجود دارند که پوشیده از مخاط می باشند که کار آنها مرطوب کردن و گرم کردن هوای تنفسی است. همچنین مجرای اشکی که کار تخلیه اشک از چشم ها را انجام می دهد به درون حفرات بینی باز می شود. روی استخوان ها و غضروف ها را عضلات بینی و روی آنها را پوست می پوشاند.
انواع سینوسها
در هر طرفِ صورت چهار عدد سینوس است (به طور کلی در صورت هشت عدد سینوس) که عبارتاند از:
۱– سینوس فکی (maxillary sinuses): در زیر چشم و در استخوان گونه واقع است. و بزرگترین سینوس بدن می باشد. سینوزیت فکی باعث ایجاد درد و احساس فشار در گونهها میشود که در افراد به صورت دندان درد و سردرد بروز می کند.
۲- سینوس پیشانی (frontal sinuses): در بالای چشم و در استخوان پیشانی قرار دارد. سینوسهای پیشانی تا سن ۵–۱۰ سالگی وجود ندارند. این سینوسها از سن ۷ سالگی به بعد در استخوان تشکیل می شود. سینوزیت پیشانی باعث ایجاد درد و احساس فشار در بالای چشمها و ایجاد سردرد میشود.
۳-سینوس پرویزنی (ethmoid sinuses): بین چشم و بینی و در استخوان پرویزنی واقع است. سینوسهای فکّی و پرویزنی از بدوِ تولّد وجود داشته و تا ۱۸ سالگی به رشد خود ادامه میدهد. سینوزیت پرویزنی باعث ایجاد درد و احساس فشار بین بینی و چشمها و همانند سینوزیت پیشانی باعث ایجاد سردرد میشود.
۴- سینوس شبپرهای (sphenoid sinuses): در پشتِ سینوس پرویزنی و چشم و در مرکز استخوان جمجمه زیرِ غده هیپوفیز قرار دارد. سینوسهای شبپرهای در سنین بلوغ ظاهر میگردد. سینوزیت شبپرهای باعث ایجاد درد و احساس فشار پشت چشمها میشود.
نتیجه گیری
ساختار بینی و سینوس ها به همین شکلی که در این مقاله گفته شده می باشد که اگر برای فرد مشکلی پیش نیاید تنفس و بویایی و حتی تکلم و صدا به درستی انجام خواهد شد و اختلال در این ساختار باعث بروز علایم در فرد می شود که نیاز به مراجعه به پزشک ایجاد میکند. پزشک با معاینه و گرفتن شرح حال به علت پی می برد و درمان مناسب دارویی یا جراحی را تجویز میکند.